رصد خبر | وجه مشترک روزنامه‌های حامی و منتقد دولت در شماره امروز ۱۷ مرداد، توجه به روز خبرنگار است، البته با نگاهی متفاوت.
روزنامه‌های منتقد دولت محدودیت‌ها برای فعالیت حرفه‌ای خبرنگاران و تناقض در گفتار و عملکرد دولت در برخورد با خبرنگاران را برجسته کرده‌اند.روزنامه‌های حامی دولت با گرامیداشت یاد خبرنگاران شهید؛ جاسوسی و همکاری برخی خبرنگاران با سرویس های جاسوسی بیگانگان را مطرح کرده‌اند.
سالی سخت برای روزنامه نگاران
سال خبرساز ایران که به گواه صاحب‌نظران رسانه و مردم کف جامعه، خبرنگاران از پوشش آن سربلند خارج شدند هر چند که خود از بند این سال رها نشدند؛ به فاصله ۱۷ مرداد ۱۴۰۱ تا امروز، روند وقایع به‌گونه‌ای پیش رفت که یک اصل پایه خبرنگاری به ناچار شکسته شد و بسیاری از خبرنگاران ایران خود سوژه خبر شدند و اخبار بازداشت و محدودیت کاری آنها بارها تیتر یک شد. ۱۷ مرداد ۱۴۰۲ است و همچنان «الهه محمدی» و «نیلوفر حامدی» در بازداشت موقت به‌سر می‌برند و بیش از ۳۱۰ روز را، آن‌هم بدون حتی یک ساعت مرخصی، نه در تحریریه یا میدان که پشت میله‌های زندان سپری کردند، «نازیلا معروفیان» هم خبرنگار دیگری است که همین روزها در بازداشت به‌سر می‌برد و ده‌ها روزنامه‌نگار دیگر هم یا در انتظار حکم و دادگاه به‌سر می‌برند یا اینکه به اجبار امکان روزنامه‌نگاری ندارند. همین هفته پیش هم خبر رسید که خبرنگاری به‌واسطه شکایت یک سیاستمدار باید یک سال را در تبعید بگذراند و مدیرمسوول روزنامه «اعتماد» هم به یک سال محرومیت از هرگونه کار رسانه‌ای محکوم شد. به فهرست بالا می‌توان ده‌ها نام دیگر را هم اضافه کرد و این درحالی است که در استان‌های مختلف هم خبرنگارانی با محدودیت‌های فراوان در این سال روبه‌رو شدند و همه اینها «پاداشی» بر پوشش حقیقت و روایت نظر و مسائل جامعه است. روایت خبرنگاران ایرانی از سالی که برخی خبرهای ایران جهانی شد و در برخی روزها شاهد آشتی مردم با رسانه‌های داخلی و روزنامه‌های کاغذی بودیم.
اعتماد
تناقض گفتار و عملکرد ریاست جمهوری
«این دولت، منتقدان را افراد بی‌شناسنامه و بی‌هویت نمی‌داند و برای شنیدن صحبت‌های منتقدان گوش شنوا دارد.» این عباراتی است که سیدابراهیم رییسی دیروز در آستانه روز خبرنگار در سازمان صدا و سیما آنها را طرح کرده است. اظهاراتی که بلافاصله پس از مطرح شدن بازخوردهای فراوانی در شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی پیدا کرد و بازار حرف و حدیث درباره آن حسابی گرم شد. بسیاری از فعالان رسانه‌ای و خبرنگاران با اشاره به اینکه رفتار تیم رسانه‌ای دولت در بسیاری از موارد به گونه‌ای است که در برابر حضور خبرنگاران منتقد در محافل رسانه‌ای مرتبط با دولت مانع‌تراشی می‌شود، این صحبت‌ها را نقد کردند. از سوی دیگر از زمان تشکیل دولت و حاکمیت یکدست، دامنه وسیعی از شکایت‌ها و جوابیه‌ها علیه خبرنگاران و اساتید حوزه رسانه ثبت شده که از نظر کمی در هیچ دوره دیگری سابقه نداشته است. پروژه خالص‌سازی، یکی از برنامه‌هایی است که یک طیف سیاسی خاص در اتمسفر سیاسی کشور برنامه‌ریزی کرد تا افراد و جریانات غیرخودی را از قطار مدیریت و تصمیم‌سازی‌ها پیاده سازد. اما یک چنین ایده‌ای در سطح رسانه‌ای هم صورت گرفت و بسیاری از نمایندگان منتقدان رسانه‌ها به دلیل نقد عملکرد دولت اجازه حضور در برنامه‌های رسانه‌ای را از دست دادند.
رییس دولت سیزدهم اما با اظهاراتش در صداوسیما از یک طرف، خود و دولتش را شنوای نقد نقادان معرفی کرده و از سوی دیگر دولت قبل را هم می‌نوازد. اشاره رییسی به این موضوع که منتقدان را افراد بی‌هویت و بی‌شناسنامه نمی‌داند، مرتبط با اظهارات ۹اردیبهشت ماه ۹۳ حسن روحانی در مراسم افتتاحیه نمایشگاه کتاب تهران است، زمانی که روحانی در اظهاراتی بیان کرد «همه حق دارند از دولت تدبیر و امید انتقاد کنند، اما از سوی دیگر به منتقدانی که با شناسنامه خود انتقاد نمی‌کنند، اعتراض کرد.» این اظهارات رییس‌جمهوری در شرایطی در آستانه روز خبرنگار عنوان شده که بررسی عملکرد تیم رسانه‌ای دولت، نشان می‌دهد که نه تنها یک چنین آستانه تحملی در میان تیم رسانه‌ای دولت مشاهده نمی‌شود، بلکه در بسیاری از موارد، خبرنگاران رسانه‌های منتقد به دلیل انتقال مطالبات مردم در خصوص موضوعاتی چون مشکلات اقشار محروم به دلیل گرانی اقلام اساسی، چرایی عدم احیای برجام، مشکلات حدف ارز ترجیحی، عملکرد اشتباه تیم اقتصادی دولت و… امکان حضور در برنامه‌های رسانه‌ای حیاط دولت و سایر برنامه‌های رسانه‌ای را از دست داده‌اند.
اعتماد
جواب معمای «متروپل تهران»
شهرداری می‌تواند به منظور کاهش هزینه‌‌‌های سنگین عملیات تخریب ساختمانی، از ابتدا با عملکرد فعالانه و مسوولانه مانع از این قبیل ساخت‌وسازها شود؛ هرچند به گفته چمران، پشت این قبیل ساخت‌وسازها مافیا وجود دارد که بعضا با اسلحه گرم و کفن‌‌‌پوش در صحنه حاضر میشوند و مقابله با آنها کار ساده‌‌‌ای نیست؛ اما آیا این توجیه می‌تواند شهروندان را قانع کند که به طور مثال با یک باند مواد مخدر مقابله نشود؟ حتما نه. شهروندان انتظار دارند شهرداری تهران با هر ابزاری که در اختیار دارد و با کمک هر نهادی که لازم است قبل از وقوع این قبیل حوادث از ساخت‌وسازهای فاقد پروانه جلوگیری کند.
دنیای اقتصاد
بصره بازار کار خوزستانی‌ها
به نظر می‌رسد وضعیت صادرات خیلی خوب است و بازار سکه است. سال به سال اقلام تازه‌تری به لیست صادراتی‌ها اضافه می‌شود و کشورهای تازه‌تری هدف ایران قرار می‌گیرد. صادرات دانشجویان و پزشکان و متخصصان و دانش‌آموزان به کشورهای حاشیه خلیج فارس و اروپا و آمریکا مدام سیر صعودی دارد، در کنار اینها، صادرات کارگر ساده و ماهر هم رونق گرفته است. خوزستان به تنهایی بار این رفتن‌ها را به دوش می‌کشد. صاحب هر شغل و فن و حرفه‌ای در خوزستان می‌تواند به جای آنکه صبح به صبح کره‌کره‌ها را بالا بدهد، تا بصره برود و آنجا بسم‌الله بگوید. ظهر یا عصر هم خانه است.
دنیای اقتصاد
باید به گردش آزاد اطلاعات تن داد
باید به گردش آزاد اطلاعات تن داد. این به سود همه است. نمونه روشن آن تخریب‌هایی است که در منطقه ۱۹ تهران در روز یکشنبه رخ داد و خبری که ابتدا از آن منتشر شد، به‌کلی نادرست بود. طبیعی است که مردم اخبار رسانه‌های رسمی اما نامعتبر را نمی‌پذیرند و از طریق شبکه‌های مجازی اقدام به کسب خبر می‌کنند که در این میان، ممکن است راست و دروغ نیز تولید و منتشر شود. تقصیر این وضع متوجه بی‌اعتباری رسانه رسمی است و نه شبکه‌های اجتماعی. در هر حال، آینده بدون اینترنت مثل گذشته‌ای است که برق نبود. اگر می‌توانید به دنیای پیش از برق برگردید، می‌توان اینترنت را هم نادیده گرفت.
هم میهن
نوشتن برای خبرنگار سخت شده است
خبرنگاری حرفه‌ای است که از گذشته تاکنون سخت بوده و زیان‌آور. اما این روزها کار از سختی گذشته است. اگر در سال‌های گذشته خبرنگاران همیشه درگیر مسائلی چون مشکلات معیشتی، مسائل صنفی، وضعیت آزادی‌بیان، دسترسی به اطلاعات و نداشتن امنیت شغلی بودند، اما وضعیت هرچه بود باز هم می‌شد نفس کشید، می‌شد انتقاد کرد و کمتر نگران بود. اکنون اما فضا و شرایط فرق کرده است. تمام مشکلات قبلی به قوت خود باقی است و مشکلات پیچیده دیگری هم به حرفه خبرنگاری اضافه شده است. روزنامه‌نگاری این روزها از سخت و زیان‌آور بودن گذشته و شغلی پرخطر شده. نوشتن دشوار شده. هنگام نوشتن یک متن انتقادی باید بار حقوقی کلمه‌ها را بیشتر از قبل در نظر داشت. باید روی هر کلمه مکث کرد که مبادا مسئله‌ای ایجاد کند
هم میهن
راه خبریابی بسته است
نهادهای قدرت در ایران روزنه‌ها و حفره‌هایی که می‌توان از دل آنها خبر خوب درآورد را به سختی بسته‌اند و هر روز در این بار‌ه شدت عمل بیشتری نشان می‌دهند. در چنین وضعیتی که خبر به مثابه کالایی خاص از جنس نو و جامع بودن و نیز دادن آگاهی درباره پشت‌پرده‌های مورد علاقه مردم به سختی به دست می‌آید و انحصارهای دولتی راه خبریابی را بسته‌اند، خبرنگاران ایرانی ناگزیرند به خبرهای تکراری و تحلیل‌هایی که اساس آنها را خبرهای ناب تشکیل نمی‌دهند رو بیاورند. بدیهی است شهروندان نیز هوشیارند و حاضر نیستند خبر کهنه و بی‌خاصیت یا تحلیل‌هایی که نیمه‌کاره رها میشوند را خریداری کنند. از همین جاست که کار سخت‌تر می‌شود. روزنامه‌ها فروش ندارند تا درآمد کسب کنند و شرکت‌های بزرگ دولتی و خصولتی نیز براساس دستور و سلیقه آگهی می‌دهند و روزنامه‌ها به بی‌پولی می‌رسند. در این حالت نیروهای زبده از روزنامه‌ها و رسانه‌ها می‌روند، زیرا کارفرمایان توانایی پرداخت ندارند و شمارگان روزنامه‌ها کاهش می‌یابد و دور باطل شکل می‌گیرد. با این همه هنوز خبرنگاران ایرانی در میدان مانده‌اند و شماری از آنها در وضعیت نامناسبی قرار دارند.
جهان صنعت
همکاری برخی خبرنگاران با بیگانگان
ایران به کانون اصلی تهاجم رسانه‌ای غرب بدل شده است. در حوادث پاییز سال ۱۴۰۱، دشمنان ملت ایران یک جنگ ترکیبی و بی‌سابقه را علیه مردم و نظام جمهوری اسلامی آغاز نمودند. این جنگ هرچند ابعاد گوناگونی داشت، بعد رسانه‌ای آن بسیار پررنگ بود. چه آنکه جرقه آغاز این جنگ ترکیبی، انتشار اخباری دروغ و روایت‌هایی جهت‌دار پیرامون فوت دختری جوان بود. نکته قابل توجه در این میان این بود که علاوه‌بر رسانه‌های معاند خارجی مانند بی‌بی‌سی فارسی، ایران‌اینترنشنال و… برخی رسانه‌های داخلی نیز که به طیف موسوم به اصلاحات وابسته‌اند، در تحریک و تهییج مردم نقش بسزایی داشته و حتی جلوتر از رسانه‌های بیگانه عمل نمودند. خبرنگارانی که بر آتش جنگ ترکیبی علیه کشور دمیدند پس از شکست مفتضحانه دشمن در جنگ ترکیبی سال گذشته، وزارت اطلاعات و سازمان اطلاعات سپاه بیانیه مشترکی را منتشر کردند که در قسمتی از آن به همکاری عامدانه و آگاهانه برخی خبرنگاران با سرویس‌های اطلاعاتی بیگانه اشاره شده بود.
کیهان
دولت مدیران ناهمسو را حذف کند
مبارزه با تبعیضات و رانت‌ها، به‌اندازه فعالیت‌های ایجابی برای رونق اقتصاد و افزایش درآمد‌های عمومی اهمیت دارد، بلکه مهم‌تر است. رونق اقتصاد، ابزار است و هدف نهایی، عدالت اجتماعی است. برای تامین این هدف، باید قاطعانه با دو طیف «رانت طلب»، و«جریان معاندِ همسو با دشمن در عرصه‌های اقتصادی، سیاسی و فرهنگی» مبارزه کرد. برخی موسسات و شرکت‌های پردرآمد در دو عرصه عمومی و دولتی، همچنان در اختیار مدیران ناهمسو با مواضع عدالت خواهانه دولت و انقلاب اسلامی قرار دارند، یا حتی برخی مدیران آنها تغییر کرده‌اند، اما روند‌های قبلی در زمینه رانت‌سازی و تامین مالی محافل معاند، همچنان ادامه دارد. سخن از صد‌ها هزار میلیارد تومان منابع ملی است که به حلقوم اشرافیت معارض با آرمان‌های انقلاب سرازیر شده و بستر پرورش فتنه‌های بزرگ علیه انقلاب و مردم بوده است. باید ریشه این بده- بستان و زالوصفتی برآمده از اشرافیت غربگرا را خشکاند.
کیهان
