بی‌خوابی مزمن تنها به برنامه خواب شما آسیب نمی‌زند بلکه تحقیقات جدید نشان داده است که می‌تواند پیری مغز را هم سرعت ببخشد.
رصدخبر | جامعه – نتایج یک مطالعه تازه که در مجله معتبر «نورولوژی» (Neurology) منتشر شده است نشان می‌دهد بی‌خوابی مزمن نه تنها الگوی خواب افراد را مختل می‌کند، بلکه می‌تواند فرآیند پیری مغز را نیز سرعت ببخشد.
بر اساس این پژوهش، افرادی که دست‌کم سه شب در هفته و به مدت بیش از سه ماه دچار اختلال خواب هستند، ۴۰ درصد بیشتر از کسانی که خواب طبیعی دارند در معرض ابتلا به زوال عقل یا اختلالات شناختی خفیف قرار می‌گیرند. پژوهشگران می‌گویند این میزان خطر، معادل ۳.۵ سال پیرتر شدن مغز است.
دکتر «دیه‌گو ز. کاروالهو»، متخصص مغز و اعصاب در کلینیک مایو آمریکا و یکی از نویسندگان این تحقیق، تأکید کرده است: «این یافته‌ها نشان می‌دهد که خواب تنها فرصتی برای استراحت نیست؛ بلکه نقشی اساسی در مقاومت و سلامت مغز ایفا می‌کند.»
جزئیات پژوهش
تیم تحقیقاتی کاروالهو نزدیک به شش سال بیش از ۲۷۵۰ بزرگسال آمریکایی سالم را تحت نظر قرار داد. از این تعداد، ۱۶ درصد مبتلا به بی‌خوابی مزمن تشخیص داده شدند. شرکت‌کنندگان به‌طور منظم در آزمون‌های حافظه و توانایی‌های شناختی شرکت کردند و برخی نیز تحت اسکن مغزی قرار گرفتند.
نتایج نشان داد ۱۴ درصد افراد مبتلا به بی‌خوابی دچار زوال عقل یا اختلال شناختی خفیف شدند، در حالی که این رقم در افراد دارای خواب طبیعی ۱۰ درصد بود. علاوه بر این، بیماران بی‌خواب افت سریع‌تری در مهارت‌های تفکر از خود نشان دادند.
کاروالهو افزود: «ما تغییراتی در مغز مشاهده کردیم که نشان می‌دهد بی‌خوابی مزمن می‌تواند هشدار اولیه یا حتی یکی از عوامل بروز مشکلات شناختی آینده باشد.»
یافته‌های تکمیلی
این ارتباط حتی پس از لحاظ کردن عواملی مانند سن، فشار خون بالا، آپنه خواب و مصرف داروهای خواب‌آور نیز پابرجا بود. با این حال، محققان تأکید کردند که مطالعه به‌طور قطعی نشان نمی‌دهد بی‌خوابی عامل مستقیم مشکلات مغزی است، بلکه صرفاً وجود رابطه‌ای معنادار میان این دو را اثبات می‌کند.
پژوهش همچنین نشان داد افرادی که خواب ناکافی دارند در اسکن‌های مغزی، نقاط سفید بیشتری (نشانه آسیب مغزی) و همچنین پلاک‌های آمیلوئید بیشتری دارند؛ پروتئین‌هایی که با بیماری آلزایمر مرتبط هستند.
کاروالهو توضیح داد: «بی‌خوابی ممکن است مغز را از مسیرهای گوناگون تحت تأثیر قرار دهد؛ نه فقط از طریق تجمع پلاک‌های آمیلوئید، بلکه همچنین از طریق آسیب به رگ‌های کوچک خون‌رسان مغز.»
اهمیت موضوع
بی‌خوابی مزمن و کیفیت پایین خواب پیش‌تر نیز با افزایش خطر ابتلا به فشار خون بالا، بیماری قلبی، دیابت، افسردگی و چاقی ارتباط داده شده بود. طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت، هم‌اکنون حدود ۵۷ میلیون نفر در جهان با زوال عقل زندگی می‌کنند و حدود ۱۶.۲ درصد جمعیت در کشورهای دارای داده‌های معتبر، از بی‌خوابی رنج می‌برند.
به گفته کاروالهو، «این مطالعه اهمیت درمان بی‌خوابی مزمن را دوچندان می‌کند؛ نه تنها برای بهبود کیفیت زندگی روزانه، بلکه احتمالاً برای حفظ سلامت مغز در دوران پیری.»
