در کمتر از پنج ثانیه، ۶۰ درصد برق اسپانیا قطع شد؛ کارشناسان از نوسانات شدید، پدیده جوی و احتمال آسیب‌پذیری گسترده در شبکه برق سخن می‌گویند.
رصدخبر | اقتصاد ؛ میلیون‌ها نفر در اسپانیا و پرتغال صبح دوشنبه ناگهان خود را در تاریکی مطلق یافتند. اختلالی گسترده که نه تنها زندگی روزمره شهروندان را فلج کرد، بلکه سؤالاتی اساسی درباره تاب‌آوری شبکه‌های برق در دوران گذار انرژی مطرح کرده است.
روز دوشنبه، قطعی برق گسترده‌ای در سراسر اسپانیا و پرتغال رخ داد که بخش‌هایی از شبه‌جزیره ایبری را به حالت نیمه‌فلج درآورد. ایستگاه‌های قطار متوقف شدند، شبکه‌های اینترنت و مخابرات دچار اختلال شدند، و برخی شهرها مانند بِنیدورم به‌طور کامل خاموش شدند. هنوز علت دقیق این قطعی مشخص نیست، اما آنچه واضح است، عمق و سرعت وقوع این بحران است؛ بحرانی که به گفته نخست‌وزیر اسپانیا، ظرف پنج ثانیه ۱۵ گیگاوات—معادل ۶۰ درصد از تقاضای برق کشور—را از مدار خارج کرد.
تئوری‌های اولیه؛ از خرابکاری تا انرژی تجدیدپذیر
در ساعات اولیه پس از این حادثه، فضای رسانه‌ای و شبکه‌های اجتماعی پر شد از گمانه‌زنی‌ها؛ برخی احتمال حمله سایبری را مطرح کردند، برخی دیگر انرژی‌های تجدیدپذیر را عامل بی‌ثباتی شبکه دانستند. اما به‌مرور کارشناسان و مقامات رسمی این فرضیه‌ها را رد کردند. ترزا ریبرا، معاون کمیسیون اروپا، به‌صراحت اعلام کرد که هیچ نشانه‌ای دال بر خرابکاری یا حمله سایبری وجود ندارد.
نوسانات شدید و «پدیده جوی نادر»؛ توضیحاتی که مورد تردیدند
اپراتور شبکه برق اسپانیا (REE) دلیل این قطعی را «نوسان بسیار شدید در شبکه» اعلام کرده که باعث قطع ارتباط این کشور با سیستم برق اروپای قاره‌ای شده است. اپراتور پرتغال نیز از پدیده‌ای جوی شامل تغییرات دمایی سریع به‌عنوان عامل احتمالی یاد کرده است.
اما کارشناسان این توضیحات را چندان قانع‌کننده نمی‌دانند. دکتر جیانژونگ وو، استاد دانشگاه کاردیف، در گفت‌وگویی هشدار داد که «اصطلاحاتی مانند ارتعاش جوی القایی در مهندسی سیستم‌های قدرت رایج نیستند و معمولاً در این مقیاس اختلال ایجاد نمی‌کنند.»
اتصال شبکه‌ها؛ پایداری یا آسیب‌پذیری بیشتر؟
اسپانیا و پرتغال به‌طور گسترده به شبکه برق اروپا متصل هستند. این اتصال معمولاً مزیت محسوب می‌شود و به تبادل برق در مواقع نیاز کمک می‌کند. اما همین اتصال گسترده، می‌تواند مسیر گسترش سریع اختلال نیز باشد. به گفته دکتر وو، اختلال در همگام‌سازی سیستم می‌تواند در عرض چند ثانیه به سایر بخش‌ها منتقل شود.
دکتر دیوید بریشاو، استاد هواشناسی انرژی در دانشگاه ریدینگ، در تحلیلی فنی گفت: «سیستم‌های قدرت مثل زنجیر هستند. اگر یکی از اجزای مهم آن ناگهان از مدار خارج شود، کل سیستم از تعادل خارج می‌شود و این اثر می‌تواند به یک خاموشی سراسری منجر شود.»
نقش انرژی‌های تجدیدپذیر؛ مظنون همیشگی، بی‌گناه این بار
با افزایش سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در سبد انرژی اسپانیا و پرتغال، برخی منتقدان این منابع را عامل بی‌ثباتی دانستند. اما دانیل مویر، تحلیلگر ارشد قدرت در S&P Global، تصریح کرد: «هیچ نشانه‌ای وجود ندارد که نشان دهد انرژی‌های تجدیدپذیر علت اصلی این حادثه بوده‌اند. منابع متعارف مانند نیروگاه‌های حرارتی و هسته‌ای نیز در دسترس بوده‌اند.»
دکتر کیت بل، استاد مهندسی در دانشگاه استرثکلاید، در همین راستا گفت: «اینکه تأمین انرژی از چه منبعی باشد، اهمیتی ندارد؛ مهم نحوه طراحی و مهندسی شبکه است.»
آینده چه خواهد شد؟
علت اصلی این قطعی هنوز در دست بررسی است و ممکن است هفته‌ها یا ماه‌ها طول بکشد. اما آنچه روشن شده، لزوم بازنگری در نحوه طراحی، اتصال و محافظت از شبکه‌های برق در عصر دیجیتال و اقلیم متغیر است.
به گفته دکتر بل، «چنین حوادثی به ما یادآوری می‌کنند که باید برای غیرمنتظره‌ها آماده باشیم. اپراتورها باید از این رخدادها درس بگیرند و دانش به‌دست‌آمده را در سطح بین‌المللی به اشتراک بگذارند.»
______________________________________________
منبع: Independent
عنوان مقاله: ?What caused the Spain and Portugal blackouts
نویسنده: Stuti Mishra
سه‌شنبه، ۲۹ آوریل ۲۰۲۵
