بازگشت ترامپ به قدرت و افزایش نگرانی‌ها از فشارهای اقتصادی آمریکا موجب شد که اروپا تلاش کند از وابستگی خود به شرکت‌هایی مانند ویزا، مسترکارت و پی‌پال بکاهد. اما راهکار جایگزین چیست؟
رصدخبر | اقتصاد ؛ کریستین لاگارد، رئیس بانک مرکزی اروپا، نسبت به تداوم وابستگی اتحادیه اروپا به سیستم‌های پرداخت آمریکایی هشدار داده است. وی در گفت‌وگویی با یک رادیوی ایرلندی تأکید کرد که “ضروری است زیرساخت پرداخت دیجیتال در کنترل خودمان باقی بماند” و اروپا باید برای مقابله با سناریوهای احتمالی، راهکاری بومی داشته باشد. این اظهارات در پی نگرانی‌ها از سیاست‌های یک‌جانبه دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، بیان شده است.
تفاوت وابستگی کشورها و قدرت سیستم‌های ملی
بر اساس داده‌های بانک مرکزی اروپا، ۵۶ درصد از پرداخت‌های غیرنقدی در نیمه نخست سال ۲۰۲۴ با کارت انجام شده که بیش از ۴۰ میلیارد تراکنش را شامل می‌شود. با این حال میزان اتکای کشورهای مختلف اتحادیه اروپا به سیستم‌های کارت آمریکایی متفاوت است.
برای نمونه، کشورهای ایرلند و هلند تقریباً به طور کامل به ویزا و مسترکارت وابسته‌اند، در حالی که آلمان و فرانسه دارای سامانه‌های پرداخت داخلی هستند که بخش عمده‌ای از بازار را در اختیار دارند. در آلمان، کارت‌های Girocard و در فرانسه، شبکه‌های ملی نزدیک به ۷۰ تا ۸۰ درصد از سهم بازار را در اختیار دارند.
فراتر از کارت‌ها؛ سلطه اپلیکیشن‌های آمریکایی
این وابستگی تنها به کارت‌های پرداخت محدود نمی‌شود. با رشد پرداخت‌های موبایلی، سلطه شرکت‌هایی مانند Apple Pay، Google Pay و PayPal در اروپا نیز گسترش یافته است. بر اساس سخنان فیلیپ لین، اقتصاددان ارشد بانک مرکزی اروپا، این شیوه پرداخت هم‌اکنون حدود ۱۰ درصد از تراکنش‌های خرده‌فروشی را شامل می‌شود و با رشدی دو رقمی مواجه است. او هشدار داد که این وابستگی می‌تواند “آسیب‌پذیری استراتژیک اروپا” را افزایش داده و توانایی قاره در کنترل زیرساخت‌های مالی خود را محدود کند.
آیا مدل روسیه الگویی برای اروپا است؟
پس از حمله روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲، شرکت‌های آمریکایی از جمله ویزا و پی‌پال فعالیت خود را در روسیه متوقف کردند. اما ولادیمیر پوتین پیشتر سامانه‌ای داخلی برای تسویه تراکنش‌ها ایجاد کرده بود که امکان استفاده از کارت‌های صادره داخلی را در خاک روسیه فراهم می‌کرد.
هوگو گادتشالک، کارشناس سامانه‌های پرداخت در آلمان، پیشنهاد داده است که اروپا نیز می‌تواند از این مدل به‌عنوان راه‌حل موقت استفاده کند تا پرداخت‌های داخل اتحادیه اروپا مستقل از شبکه‌های آمریکایی انجام شود.
یورو دیجیتال و تلاش برای استقلال پولی
بانک مرکزی اروپا در کنار هشدارها، پروژه “یورو دیجیتال” را نیز در دستور کار دارد؛ ارزی دیجیتال که توسط بانک مرکزی منتشر می‌شود و برخلاف پول بانکی، دارای ریسک اعتباری نیست.
با این حال، هنوز مشخص نیست که بانک‌ها ملزم به ارائه این خدمات شوند یا پذیرش آن برای فروشندگان اجباری باشد. به همین دلیل، راه‌اندازی این پروژه هنوز زمان‌بر و مبهم است. استقبال ضعیف بخش بانکی و تردید مصرف‌کنندگان، روند این تحول را کند کرده است.
ورو، ابتکار اروپایی ناشناخته
در سال ۲۰۲۰، طرحی به نام “ابتکار پرداخت اروپا” (EPI) آغاز شد و در تابستان ۲۰۲۴، سیستم پرداختی با عنوان “Wero” راه‌اندازی شد.
این سامانه به برخی بانک‌های آلمانی اجازه می‌دهد که پرداخت موبایلی را بدون نیاز به شماره IBAN و تنها از طریق شماره تلفن یا ایمیل انجام دهند. اما طبق نظرسنجی پایگاه Verivox، حدود ۹۰ درصد آلمانی‌ها از وجود این سامانه بی‌اطلاع بودند.
تلاش‌هایی برای ایجاد شبکه کارت اعتباری اروپایی وجود داشته اما موفق نبوده‌اند. گادتشالک می‌گوید به دلیل پایین بودن حجم تراکنش‌های مرزی بین کشورهای اروپایی، انگیزه کافی برای سرمایه‌گذاری جدی در این زمینه شکل نگرفته است. بسیاری از سامانه‌های داخلی نیز نهایتاً توسط شرکت‌های آمریکایی خریداری شده‌اند.
