رصدخبر | روز شنبه (۶ اردیبهشت)، سومین دور گفت‌وگوهای غیرمستقیم ایران و آمریکا در مسقط، پایتخت عمان، برگزار می‌شود. برای نخستین‌بار، هیأت‌های کارشناسی دو کشور نیز نشستی فنی برای مذاکره بر سر جزئیات توافق خواهند داشت.
این تحولات نشان‌دهنده تلاش‌های فشرده دو طرف برای دستیابی به توافق هسته‌ای است. در ادامه مروری خواهیم داشت بر مهم‌ترین رویدادهای مرتبط با مذاکرات ایران و آمریکا از دور دوم تاکنون.
مارکو روبیو: جنگ با ایران پیچیده‌تر از تصور است
مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا، در مصاحبه‌ای با نشریه فری پرس که روز چهارشنبه منتشر شد، نسبت به تبعات جنگ احتمالی با ایران هشدار داد. وی گفت: «هرگونه اقدام نظامی علیه ایران می‌تواند به درگیری گسترده‌ای منجر شود که بسیار پیچیده‌تر از تصور عمومی است.» روبیو تأکید کرد که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، مصمم به اجتناب از درگیری نظامی است و به همین دلیل مذاکرات هسته‌ای با ایران را از سر گرفته است.
روبیو در پاسخ به ادعای تاکر کارلسون، مجری پیشین فاکس نیوز، که گفته بود حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران «هزاران کشته آمریکایی و هزینه‌های میلیارد دلاری» به دنبال خواهد داشت، اظهار داشت: «این نوع جنگ با تصاویر آشنای ساقط شدن پهپادها یا تلفات محدود دشمن تفاوت دارد.» وی افزود: «ما هنوز فاصله زیادی تا توافق با ایران داریم، اما به راه‌حل مسالمت‌آمیز متعهد هستیم. نمی‌دانیم ایران توانایی معامله دارد یا خیر، اما صلح اولویت ماست.»
اظهارات جنجالی روبیو درباره برنامه هسته‌ای ایران
به گزارش وال‌استریت‌ژورنال، روبیو در اظهاراتی جداگانه مدعی شد: «ایران می‌تواند برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز داشته باشد، اما باید اورانیوم غنی‌شده را وارد کند.» این موضع نشان‌دهنده تلاش آمریکا برای محدود کردن برنامه هسته‌ای ایران به مدل امارات متحده عربی است که بدون غنی‌سازی داخلی و با اتکا به واردات اورانیوم فعالیت می‌کند.
این پیشنهاد برخلاف مواضع تند قبلی برخی مقامات دولت ترامپ، مانند مایک والتز، مشاور امنیت ملی، مبنی بر برچیدن کامل تأسیسات هسته‌ای ایران است. وال‌استریت‌ژورنال نوشت: «اظهارات روبیو از آمادگی دولت ترامپ برای همکاری با ایران در چارچوب برنامه هسته‌ای وابسته به واردات حکایت دارد.» با این حال، ایران غنی‌سازی اورانیوم را خط قرمز خود می‌داند و علی شمخانی، مشاور سیاسی رهبر انقلاب، پیشنهاد مدل اماراتی را رد کرده است.
ریچارد نفیو، مذاکره‌کننده سابق آمریکا در برجام، به وال‌استریت‌ژورنال گفت: «ایران در مذاکرات برجام نیز با توقف غنی‌سازی موافقت نکرد و پیشنهاد کرد کشورهای همسایه از اورانیوم غنی‌شده ایران استفاده کنند.» وی افزود: «بی‌اعتمادی ایران به تأمین سوخت خارجی و عدم پذیرش دیگران، مانع اصلی است.»
ترامپ: پیشرفت‌های خوبی در مذاکرات با ایران داشته‌ایم
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، شامگاه پنج‌شنبه در دیدار با یوناس گار استوره، نخست‌وزیر نروژ، به خبرنگاران گفت: «در مذاکرات با ایران پیشرفت‌های بسیار خوبی داشته‌ایم. دیدارهای جدی برگزار شده و همه چیز به‌خوبی پیش می‌رود.» وی با اشاره به دو گزینه پیش رو، تأکید کرد که گزینه دوم (درگیری نظامی) مطلوب نیست و افزود: «در صورت دستیابی به توافق، جان‌های بسیاری نجات خواهد یافت.»
اختلافات در مذاکرات؛ ادعای آکسیوس
به گزارش آکسیوس، در مذاکرات غیرمستقیم اخیر، سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، و استیو ویتکاف، نماینده ویژه آمریکا، بر سر زمان‌بندی پیشنهادی ترامپ برای توافق به نتیجه نرسیدند.ترامپ فرصت دو ماهه‌ای برای مذاکرات تعیین کرده، اما عراقچی تاکید کرده که به دلیل پیچیدگی‌های فنی، دستیابی به توافق جامع در این بازه زمانی دشوار است.
آکسیوس به نقل از منابع آگاه مدعی شد که عراقچی پیشنهاد توافق موقت را مطرح کرده، اما نمایندگی ایران در سازمان ملل این ادعا را رد کرد و گفت: «این خبر نادرست است.» ویتکاف نیز تمایلی به بحث درباره توافق موقت نشان نداده و بر توافق جامع در ۶۰ روز تأکید دارد. منابع آگاه افزودند که در صورت نیاز به زمان بیشتر، ایده توافق موقت ممکن است بازنگری شود.
مایکل آنتون، چهره جدید در مذاکرات فنی
پولیتکو روز پنج‌شنبه گزارش داد که دولت ترامپ مایکل آنتون، مدیر بخش برنامه‌ریزی سیاسی وزارت خارجه آمریکا، را به‌عنوان رئیس تیم کارشناسی این کشور در مذاکرات هسته‌ای با ایران منصوب کرده است. آنتون، که پیش‌تر در مذاکرات رم همراه ویتکاف بود، تیمی ۱۲ نفره از کارشناسان را هدایت خواهد کرد.
آنتون به دلیل مقاله جنجالی‌اش در سال ۲۰۱۶ با عنوان «انتخابات پرواز ۹۳» شناخته می‌شود که در آن رأی به ترامپ را برای نجات آمریکا ضروری دانست. یک مقام آمریکایی گفت: «آنتون با تجربه و درک عمیق خود، اطمینان می‌دهد که دستورکار ترامپ در مذاکرات دنبال شود.» این انتخاب نشان‌دهنده اولویت سیاست‌گذاری بر جزئیات فنی در مذاکرات است.
پررنگ شدن نقش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، روز چهارشنبه مذاکرات ایران و آمریکا را «خوب» توصیف کرد و گفت: «ایران در مذاکرات جدی است. ما بخشی از مذاکرات نیستیم، اما آماده حمایت از اجرای توافق هستیم.» وی هشدار داد که حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران پیامدهای وخیمی خواهد داشت.
سخنگوی وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد که آژانس این هفته هیأتی را به ایران اعزام می‌کند.
همچنین، نمایندگان ایران، روسیه و چین در نشستی با گروسی در وین، یادداشت مشترکی ارائه کردند و بر اهمیت دیپلماسی و نقش سازنده آژانس در حل مسئله هسته‌ای ایران تأکید کردند.
سیگنال دیپلماتیک ایران به اروپا
سید عباس عراقچی روز پنج‌شنبه در شبکه اجتماعی ایکس پیشنهاد گفت‌وگو با تروییکای اروپا (فرانسه، آلمان، بریتانیا) را مطرح کرد. وی نوشت: «روابط با اروپا در وضعیت نامناسبی است. به‌جای سرزنش، باید همکاری را انتخاب کنیم.» عراقچی افزود که پس از رایزنی با مسکو و پکن، آماده سفر به پاریس، برلین و لندن است و از اروپا خواست از نفوذ گروه‌های خاص فاصله بگیرد.
فرانسه در پاسخ اعلام کرد که از راه‌حل دیپلماتیک حمایت می‌کند و آماده ادامه گفت‌وگو با ایران است.
چشم‌انداز توافق احتمالی
مذاکرات مسقط در حالی برگزار می‌شود که دو طرف با چالش‌های جدی مواجه‌اند. ایران بر حفظ حق غنی‌سازی تأکید دارد، در حالی که آمریکا به دنبال محدود کردن آن است. اظهارات روبیو و انتصاب آنتون نشان‌دهنده تلاش آمریکا برای پیشبرد دیپلماسی با حفظ فشار است. هرچند که جزییاتی از مذاکرات فاش نشده اما واضح است اختلافات زیادی بر سر مفاهیم توافق میان مذاکره‌کنندگان ایرانی و آمریکایی وجوددارد. نقش آژانس و حمایت چین و روسیه شاید بتواند به تسهیل گفت‌وگوها کمک کند.
