« تنها راه بلندمدت، توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر، بهینه‌سازی مصرف، هدفمند کردن یارانه‌ها، و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های هوشمند است. اکنون سهم انرژی خورشیدی فقط ۱.۵ درصد از کل برق کشور است و بدون تحول اساسی، بحران انرژی پابرجا خواهد ماند.»
رصدخبر | اقتصاد ؛ در فصل پیک قطعی برق و کمبود شدید انرژی، بسیاری از اصناف و تولیدکنندگان ناچار به استفاده از موتوربرق‌هایی با ظرفیت‌های مختلف شده‌اند. این دستگاه‌ها، علیرغم تأمین برق موردنیاز، هزینه‌های بالای خرید، مصرف سوخت (بنزین و گازوئیل)، آلودگی صوتی و اثرات منفی زیست‌محیطی دارند. کارشناسان معتقدند این راهکار موقتی و غیربهینه، به‌واسطه یارانه‌های انرژی، برای مردم و اصناف نسبتاً به‌صرفه است، اما مصرف بالای سوخت آن‌ها و تبعات زیست‌محیطی آن، پایداری و دوام این شیوه را زیر سؤال برده است.
در این شرایط، انرژی خورشیدی به‌عنوان جایگزینی پاک و پایدار مطرح شده است. با این حال، هزینه بالای تجهیزات وارداتی مانند پنل‌ها و باتری‌ها، نیاز به فضای مناسب و نبود زیرساخت‌های هوشمند مدیریت برق خورشیدی، از موانع اصلی توسعه آن محسوب می‌شوند. امیرحسین شاهپوری، کارشناس انرژی خورشیدی، در گفت‌وگو با «فرهیختگان» می‌گوید: «هزینه تولید هر کیلووات برق بدون باتری ۳۰ تا ۳۵ میلیون تومان و با باتری ذخیره‌ساز بین ۴۵ تا ۷۰ میلیون تومان است.» جعفر محمدنژاد سیگارودی، معاون سرمایه‌گذاری ساتبا نیز، رقم هزینه پنل خورشیدی در ادارات دولتی را حدود ۲۷ تا ۳۰ میلیون تومان عنوان کرده است.
موتوربرق؛ ارزان برای مصرف‌کننده، گران برای دولت
قطعی‌های مکرر برق باعث افزایش چشمگیر تقاضا برای دیزل‌ژنراتورها شده است. بررسی میدانی خبرنگار «فرهیختگان» نشان می‌دهد که واحدهای صنفی کوچک از ژنراتورهای بنزینی با توان تولید ۱ تا ۴ کیلووات استفاده می‌کنند که قیمت آن‌ها بین ۱۰ تا ۱۰۰ میلیون تومان متغیر است. این ژنراتورها توانایی روشن نگه‌داشتن چند یخچال ایستاده و تعدادی لامپ را دارند. اما در فروشگاه‌ها، نیاز به توان بالاتر و تجهیزات بیشتری وجود دارد.
در مقابل، واحدهای صنعتی به ژنراتورهایی با توان ۲۰ تا ۱۰۰۰ کیلووات نیاز دارند که هزینه آن‌ها از ۲۰۰ میلیون تا ۸ میلیارد تومان متغیر است. یکی از تولیدکنندگان در شهرک صنعتی شمس‌آباد می‌گوید مصرف روزانه سوخت یک ژنراتور ۱۱ آمپری بین ۳۰ تا ۴۰ لیتر بنزین است و همین امر، در کنار آسیب به تجهیزات حساس، هزینه‌بران شده است.
آیا برق خورشیدی چاره‌ساز است؟
شاهپوری می‌گوید نصب سیستم خورشیدی برای واحدهای صنفی حدود ۲۰ میلیون تومان هزینه دارد، که بسته به ظرفیت، نوع مصرف و کیفیت باتری‌ها متغیر است. در مشاغل پرمصرف مانند مرغداری، این هزینه بیشتر می‌شود. به گفته او، اگر برق ذخیره‌شده در شب یا در روزهای ابری هم لازم باشد، هزینه نهایی هر کیلووات به ۷۰ میلیون تومان می‌رسد. مثلاً، یک سوپرمارکت متوسط بین ۱۵ تا ۲۵ کیلووات ظرفیت نیاز دارد، که وابسته به تعداد یخچال، سیستم روشنایی و شرایط اقلیمی است.
محمدنژاد سیگارودی نیز از طرح دولت برای نصب نیروگاه خورشیدی در ادارات خبر می‌دهد که نیازمند ۱۶۰۰ مگاوات برق و اعتبارات لازم در بودجه سالانه است.
موانع و راه‌حل‌های توسعه خورشیدی
شاهپوری تأکید می‌کند تجهیزات خورشیدی وارداتی و وابسته به دلار هستند و همین مسئله هزینه نهایی را افزایش می‌دهد. از سوی دیگر، همه واحدهای صنفی شرایط مناسب نصب پنل ندارند و نیاز به فضای بام مناسب، همکاری دولت و شرکت‌های دانش‌بنیان دارند. یکی از چالش‌های مهم نیز، هزینه بالای باتری‌ها و نیاز به تعویض آن‌ها پس از چند سال است که گاهی تا یک‌سوم هزینه کل سیستم را شامل می‌شود.
چالش‌های زیرساختی و لزوم برنامه‌ریزی هوشمند
حسین رضایی، عضو هیئت‌مدیره انجمن انرژی‌های تجدیدپذیر اتاق بازرگانی، می‌گوید هزینه تولید برق با موتوربرق با سوخت گازوئیل، به حدود ۱۰ هزار تومان برای هر کیلووات ساعت می‌رسد. این در حالی است که برق خورشیدی بین ۴۰۰۰ تا ۵۰۰۰ تومان هزینه دارد. او همچنین به نبود زیرساخت برای تفکیک برق خورشیدی در واحدهای کوچک اشاره کرده و راه‌حل‌هایی مانند تفکیک برق واحدهای دارای نیروگاه، سرمایه‌گذاری تجمیعی در پاساژها و نصب نیروگاه خارج از محل را پیشنهاد می‌دهد.
نتیجه‌گیری؛ حرکت از راه‌حل‌های اضطراری به گزینه‌های پایدار
رضایی در پایان می‌گوید: «موتور برق راه‌حلی موقتی است و نه پایدار و نه بهینه. تنها راه بلندمدت، توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر، بهینه‌سازی مصرف، هدفمند کردن یارانه‌ها، و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های هوشمند است. اکنون سهم انرژی خورشیدی فقط ۱.۵ درصد از کل برق کشور است و بدون تحول اساسی، بحران انرژی پابرجا خواهد ماند.»
فرهیختگان
