رصد خبر | رفت‌وآمد مقام‌های امنیتی باکو و ایروان به تهران ، تحولات قفقاز را در مطبوعات پنج‌شنبه ۱۳ مهر پررنگ کرده است.
هم میهن در یادداشتی نوشته که ایران در سه دهه گذشته منطقه قفقاز را به روسیه واگذار کرده است. نویسنده توصیه می‌کند که اکنون زمان ایفای نقش تهران در منطقه قفقاز است.
جوان با توجه به خالی شدن قره‌باغ از ارامنه، گزینه‌های احتمالی را بررسی کرده که چه کسانی ساکنان آینده این منطقه خواهند بود و تاثیر آن بر ایران را ارزیابی کرده است.
آرمان امروز نقش تاجیکستان در کمرنگ کردن تاثیر ایران در قفقاز را یادآوری کرده است. شرق هم از حمایت ایران نسبت به آزادسازی قره‌باغ و مخالفت با دالان زنگه‌زور گزارشی منتشر کرده است.
در کنار این موضوع ، دنیای اقتصاد از تغییرات خاورمیانه نوشته و راهکارهای ایران برای بهره‌برداری از این تغییرات را تشریح کرده است.
در مورد آنچه که در ورزشگاه اصفهان رخ داد ، حسین شریعتمداری در کیهان سوالی از امیرعبداللهیان پرسیده است. یک کارشناس هم به روزنامه ایران گفته که برای عمل به توصیه رهبری و نیز گسترش روابط تهران – ریاض منافع مشترک خود با آن کشور را تعریف کنیم .
چکیده مطالب مربوط به سیاست خارجی در مطبوعات به همراه لینک اصلی مطالب را بخوانید.
پرسش شریعتمداری از امیرعبداللهیان درباره دیدار سپاهان و الاتحاد
این پرسش دوستانه از وزیر محترم امور خارجه کشورمان است که با وجود همه شواهد چرا در مذاکره با وزیر خارجه عربستان به «تکرار بازی لغو شده، در زمانی دیگر»! اشاره کرده‌اند؟! اگر آن‌گونه که شواهد یاد شده نشان می‌دهند تیم الاتحاد به علت وجود سردیس شهید سلیمانی بازی را ترک کرده باشد، نه فقط لیاقت تکرار بازی را ندارد بلکه باید برای همیشه از حضور در ایران و بازی با تیم‌های ایرانی در هر کجای دنیا محروم شود.
سردار سلیمانی امضای حضرت بقیهًْالله ارواحنا له الفداء و امام خمینی و امام خامنه‌ای و ملت ایران پای شناسنامه و هویت انقلاب اسلامی است. شهیدی که به دست شرورترین آدم‌نما(!) در جهان امروز به شهادت رسیده است. سرداری که تا آخرین نفس از جان و مال و نوامیس ملت‌ها (صرفنظر از دین و مذهب آنها و حتی مردم عربستان) دفاع کرده است و…
ممکن است برادر عزیزمان جناب امیرعبداللهیان بفرمایند که هنوز علت خودداری تیم الاتحاد از انجام مسابقه به درستی روشن نبوده است! که باید گفت؛
اولاً شواهد فراوانی از اعتراض آنها به وجود سردیس
شهید سلیمانی در محوطه ورزشگاه حکایت می‌کند و ثانیاً برفرض که ترک بازی از سوی الاتحاد علت دیگری داشته است! در هر دو صورت، اعتراض به سردیس شهید سلیمانی یکی از گمانه‌ها و حتی اصلی‌ترین آنها بوده است، بنابراین چرا جناب امیرعبداللهیان به این نکته حیاتی توجه نکرده‌اند و پیش از روشن شدن موضوع، درباره آن اظهار نظر کرده‌اند؟! انتظار آن بود که جناب ایشان در اعلام نظر عجله نمی‌کردند و در همان حال با صراحت اعلام می‌کردند، اگر ترک بازی به علت وجود سردیس شهید سلیمانی بوده است برای همیشه بازی تیم‌های ایرانی با تیم الاتحاد را نه فقط در ایران بلکه در همه نقاط جهان تحریم می‌کنیم.
حسین شریعتمداری – کیهان
ایران چگونه از فرصت تغییرات در خاورمیانه بهره ببرد؟
بهره‌برداری مناسب از تغییرات اقتصادی در خاورمیانه نیازمند آن است که سیاستگذاران در کشور به جای تمرکز بر تهدیدهای احتمالی، بر فرصت‌های همکاری تمرکز کنند.
یکی از این فرصت‌ها مساله توریسم است. برای این منظور لازم است تدابیر لازم برای ایجاد حس امنیت برای گردشگران و زیرساخت‌های مناسب برای تجربه مثبت گردشگری فراهم شود.
فرصت دیگر صادرات مواد غذایی و کشاورزی است.
همچنین دولت باید اقتصاد را در اولویت قرار داده و با توسعه روابط با کشورهای منطقه، بازاری پایدار برای تولیدکنندگان ایرانی فراهم کند. فعالیت نیروی متخصص ایرانی در کشورهای همسایه فرصت دیگری برای اقتصاد کشور است.
بهترین رویکرد در قبال تغییرات، مواجه شدن با واقعیت و استفاده هر چه بیشتر از فرصت‌هاست. ایران باید تلاش کند تا قبل از ورود رقبای خارجی، با آماده کردن بسترها، ظرفیت لازم را برای فعالان اقتصادی ایرانی فراهم کند تا بهترین بهره‌برداری را در بخش‌هایی که ایران در آنها برای صادرات به کشورهای منطقه مزیت دارد فراهم کند. بزرگ‌ترین آفت در این مسیر تمرکز بر وجوه منفی این تغییرات و اولویت ندادن به اقتصاد است که ممکن است در درازمدت باعث شود مبادلات تجاری ایران با همسایه‌هایی را که با آنها رابطه سیاسی مثبتی دارد با اختلال مواجه کند.
دنیای اقتصاد
باقری پیش از این درباره قفقاز چه گفت و امروز چه می‌گوید
آیا ایران در سه دهه اخیر توانسته نقش مؤثری در منطقه قفقاز ایفا کند؟ پاسخ منفی است. چنانکه در طول جنگ ۴۴ روزه اول قره‌باغ در سال ۱۳۹۹، ایران عملاً قدرت تاثیرگذاری خاصی نداشت و با وجود اینکه در روزهای اول جنگ امامان جمعه در بیانیه‌ای طرف دولت باکو را گرفتند، اما به تدریج با آشکار شدن نقش عوامل فرامنطقه‌ای مانند اسرائیل، تکفیری‌های سوری و نیروهای پاکستانی احتیاط بیشتری در اتخاذ مواضع شد که همین موضوع نشانه شناخت کم از تحولات منطقه بود.
تمرکز توجه ایران در سه دهه اخیر به شرق و غرب و جنوب، آن را از درک تحولات شمال کشور بازداشته است؛ تا جایی که امروز ردپای روس‌ها، اسرائیل و ترکیه در شمال ایران هست اما سایه‌ای از ایران نیست.
روابط تهران و باکو در سردترین دوران خود به سر می‌برد و تهران و ایروان هم با وجود اشتراک منافع، هنوز چارچوب همکاری امنیتی تعریف نکرده‌اند. ایران در سه دهه اخیر منطقه را به روس‌ها واگذار کرده و روس‌ها هم به دلیل منافع اقتصادی با باکو، به‌ویژه پس از جنگ اوکراین، چشم بر جولان ترکیه و اسرائیل بر منطقه بسته‌اند
۲۲ سال پیش محمدحسین افشردی، دانشجوی دکتری جغرافیا دانشگاه تربیت مدرس نوشت، اول باید شناخت کاملی از تمامی عوامل ژئوپلیتیکی تاثیرگذار بر سیاست خارجی ایران در منطقه قفقاز به دست آید و در مرحله بعد با بهره‌گیری از عوامل مثبت ژئوپلیتیکی و با مشارکت تمامی بخش‌های دست‌اندرکار روابط خارجی و صاحبنظران منطقه، سیاست خارجی متناسب با توان کشور و اوضاع منطقه و علائق سایر بازیگران تدوین شود.
این دانشجوی دیروز همان سرلشکر باقری، رئیس ستادکل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی امروز است؛ قفقازشناسی که در بزنگاهی چنین مهم می‌تواند نقش اثرگذار و تاریخی در استراتژی قفقازی ایران ایفا کند.
هم میهن
نقش تاجیکستان در کمرنگ کردن تاثیر ایران در قفقاز
ناظران می گویند، آنکارا بیش از هر زمان دیگر از طریق افزایش فعل و انفعال های آذربایجان، نفوذ مستقیم و غیرمستقیم منطقه‌ای‌اش را افزایش داده و تهران را ناچار کرده تا رویکردش را بازتعریف کند.
در همین راستا اجلاس اخیر سران پنج کشور آسیای مرکزی در شهر دوشنبه بی سابقه بود بالاخص به واسطه آن که جایگاه الهام علی اف، رئیس جمهور آذربایجان به عنوان مهمان افتخاری برجسته شد.
به همین دلیل ناظران منطقه ای تاکید دارند که دولت دوشنبه امروز بیشتر به عنوان یکی از بازیگران فعال در آسیای مرکزی عمل می کند تا یک کشور سنی فارس زبان.
مفسران حامی مسکو در کانال تلگرامی «جمهوریت» تاجیکستان با اشاره به این موضوع مدعی اند که نقش آفرینی آذربایجان بخشی از تلاش طولانی مدت ترکیه جهت کاهش نفوذ ایران در آسیای مرکزی است.
آنکارا باور دارد باکو می تواند دولت دوشنبه را از تهران دور کند و در درازمدت روابط نزدیک مردم ایران و تاجیک را از بین ببرد.
امروز تهران و دوشنبه در حوزه نظامی نیز با یکدیگر تعامل دارند؛ گزاره ای که برای تاجیکستان به واسطه مرز ناامنش با افغانستان بسیار با اهمیت است.
با این حال، آن گونه که موسسه مطالعاتی جیمز تاون نوشته، روابط جمهوری آذربایجان با تاجیکستان بسیار نزدیک تر از آن چیزی است که به نظر می رسد.
به گفته این موسسه مطالعاتی، روابط قدرتمند و نزدیک دو بازیگر تا حدی محصول سیاست خارجی قاطعانه باکو در آسیای مرکزی از زمان پیروزی در جنگ دوم قره باغ است.
در همین راستا مفسران از مدت ها پیش می گویند که نقش آفرینی جمهوری آذربایجان و ترکیه در آسیای مرکزی احتمالا زمینه ساز رویارویی میان باکو و آنکارا از یک سو و مسکو و تهران از سوی دیگر خواهد شد. با این همه از آنجایی که روسیه درگیر جنگ اوکراین است، بعید است به هرگونه تنشی سریعا پاسخ دهد. اما تهران ممکن است، به سرعت پاسخ دهد.
این احتمال نیز وجود دارد که ایران برای مقابله با گسترش نفوذ ترکیه و آذربایجان در منطقه، راهی برای گسترش همکاری با پکن بیابد.
آرمان امروز
چه کسانی در قره‌باغ ساکن می‌شوند؟
کار تخلیه قره‌باغ از سکنه را باید تمام شده دانست و از این پس باید شاهد اجرای سناریو‌هایی بود که از خیلی پیش‌تر برای این منطقه طراحی شده است. سؤال این است که چه کسانی و از کدام ملیت‌ها قرار است جایگزین کوچ کننده‌ها و به تعبیر درست آن اخراج شده‌های ارمنی این منطقه شوند. در این خصوص سه احتمال وجود دارد:
الف) سکونت شهروندان جمهوری آذربایجان ، ب) سکونت آفریقایی‌تبار‌های معترض رژیم صهیونیستی، ج) اسکان تروریست‌ها و تکفیری‌های داعشی
جوان
تهران، حامی آزادسازی قره‌باغ و مخالف دالان زنگه‌زور
به موازات عملیات نظامی اخیر جمهوری آذربایجان در منطقه قره‌باغ و تحولاتی که در این منطقه روی داده است، بیشتر کارشناسان، تحلیلگران و رسانه‌ها احتمال حمله آذربایجان با حمایت ترکیه به استان سیونیک با هدف ایجاد دالان زنگه‌زور را جدی‌تر از هر زمانی می‌دانند و دراین‌بین همکاری‌های پشت پرده مسکو – آنکارا و شکاف کنونی ارمنستان با روسیه هم سطحی دیگر از تحلیل‌ها را ارائه می‌دهد؛ تحلیل‌هایی که تأکید دارند پوتین در یک موضع کم‌سابقه در همسویی با غرب علیه ایروان قرار دارد؛ کمااینکه پولتیکو در گزارشی تصریح کرده که مقام‌های ارشد آمریکا و اتحادیه اروپا با همتایان روس خود برای حل مشکلات قره‌باغ، درست چند روز پیش از عملیات جمهوری آذربایجان در این منطقه، در ترکیه گفت‌وگو داشتند.
شرق
منافع مشترک ایران و عربستان را تعریف کنیم
البته مشخص است که نزدیک شدن عربستان به ایران الزاماً به معنای دور شدنش از پروژه عادی‌سازی روابط نیست. این یک پروسه دیگر است. اینکه حاکمان عربستان به این درک برسند که رابطه با صهیونیست ها به نفع شان نیست داستان مفصلی است. هرچند حتی این عادی‌سازی هم در کوتاه مدت اتفاق نمی‌افتد و رژیم صهیونیستی قطعاً شرط‌ها و خواسته‌های ریاض را نخواهد پذیرفت.اما مسلم است که یک عربستان، ایران یا ترکیه قدرتمند بحث عادی شدن روابط با اشغالگران قدس را تضعیف می‌کند. بر همین اساس می‌شود با کشورهای منطقه یک ائتلاف تشکیل داد و این به نفع همه و به نفع امنیت منطقه است.
بنابراین باید منافع مشترک تعریف کنیم. مثلاً در عادی‌سازی رابطه ایران و مصر بعد از چند دهه اینکه اسم یک خیابان تغییر کند یا با توجه به اهمیت درآمدهای توریستی برای مصر برنامه خوبی برای سفر توریست ایرانی به مصر و تعامل با مصر در پرونده‌هایی مثل غزه و… تعریف شود، مهم است. در مورد عربستان هم همین طور. تعامل در شکل‌گیری دولت لبنان از همین دست تعامل‌ها بود. کسی در لبنان نخست‌وزیر شد که گزینه مقاومت نبود اما از سوی ایران و مقاومت پذیرفته شد. اینها همه تعامل برای حل مسائل و در عمل شدنی است. باید همه کشورهای منطقه به این نتیجه برسند که در این حالت منافع بیشتری دارند و روابط همسایگی در منطقه با همه اختلافات می‌تواند امنیت ایجاد کند. این آن اتحادی است که به معنای واقعی شرایط را مساعد توسعه، پیشرفت و قدرت بیشتر برای همه کشورهای منطقه می‌سازد و ارجح بر انجام هر قمار از پیش باخته‌ای است.
ایران
بیشتر بخوانید
“پنجه بر دیپلماسی در دیدار سپاهان و الاهلی” ، ” بدون حاج قاسم وارد هیچ بازی نمی‌شویم”
