مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای، نه بی‌شباهت با دیگر طرف‌های برجام، کم‌کم در لحن صحبت‌های خود تعارف را کنار گذاشته است.
مسئله رافائل گروسی این است که چرا دولت جدید ایران هنوز با او وارد تعامل جدی نشده است و به‌جز محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، او هنوز با هیچ‌کدام از دیگر مقامات ارشد ایران موفق به دیدار و گفت‌وگویی که لازم می‌داند، نشده است.
او اخیرا به صریح‌ترین لحنی که تابهحال داشته، نارضایتی خود را از این موضوع اعلام کرده است و البته این احتمال می‌رود که لحن او از این هم صریح‌تر شود. گروسی جمعه و در‌حالی‌که زمان جلسه بعدی شورای حکام نزدیک و نزدیک‌تر می‌شود، گفته است انتظار داشته پیش از نشست آتی شورای حکام سفری به ایران داشته باشد اما از اینکه تاکنون دعوتنامه‌ای در این زمینه دریافت نکرده، ناامید شده است.
او ادامه داده است عدم ارتباط وی با دولت جدید ایران از زمان روی‌کار‌آمدن این دولت درخصوص مسائل حائز اهمیت، «حیرت‌انگیز» است. او از شهریور تا امروز چندین و چند بار در‌این‌باره صحبت کرده است؛ اما موضع او در‌این‌باره ابتدا در شکل اظهار امیدواری برای دیدار و گفت‌وگو بود.
در مرحله بعد او به تأکید بر اهمیت چنین دیداری و تبیین دلایل خود برای این تأکید رسید و حالا او با نزدیک‌شدن بزنگاه‌های مهم پرونده هسته‌ای ایران، به مرحله ابراز حیرت و ناامیدی رسیده است تا مشخص کند دلیل این خودداری از سوی ایران برای خود او نیز آشکار نیست و از نگاه او نیاز به چنین دیداری برای برقراری دوباره رابطه آژانس با دولت ایران بعد از تغییر دولت بدیهی است.
کمی پیش‌تر از این ابراز حیرت، او در گفت‌وگو با فایننشال‌تایمز گفته بود: «من نتوانسته‌ام با وزیر خارجه جدید ایران گفت‌وگو داشته باشم. من باید در سطح سیاسی این تعامل را داشته باشم. این مسئله لازم‌الاجرا‌ست. بدون آن ما نمی‌توانیم یکدیگر را درک کنیم». باز قبل‌تر از آن، اواخر هفته اول آبان، او در نشستی خبری و در پاسخ به سؤالی درباره اینکه آیا با رئیس‌جمهور ایران دیدار داشته یا خیر گفت: «متأسفانه نه، البته بهتر است بگویم، هنوز نه. امیدوارم که بتوانم. من قبلا با رئیس‌جمهوری و وزیر خارجه سابق در تماس بودم. اما هنوز این فرصت را نداشته‌ایم که زمینه این گفت‌وگوی سیاسی بسیار ضروری با رئیس‌جمهوری جدید را برقرار کنیم، زیرا جدا از جنبه‌های فنی که به بازرسی‌ها مربوط می‌شود، باید جلب اعتماد صورت گیرد».
او کمتر از یک هفته پیش‌تر در روزهای اول آبان نیز در گفت‌وگویی با سی‌ان‌بی‌سی‌نیوز اعلام کرد که نتوانسته ارتباط مستقیمی که وی با دولت قبلی داشته را از زمان روی‌کار‌آمدن سیدابراهیم رئیسی برقرار کند: «تابهحال با وزیر خارجه جدید گفت‌وگو نکرده‌ام. امیدوارم به‌زودی فرصت دیدار با او را پیدا کنم؛ چراکه این مسئله حائز اهمیت است.
اگر مشکل، سوءتفاهم یا اختلاف‌نظری پیش بیاید، می‌توانیم با یکدیگر صحبت کنیم. من قبلا این گفت‌وگوها را داشتم و تصور می‌کنم که بتوانم شرایط عادی را به دست آورم». او اواخر مهر نیز به بلومبرگ گفته بود امیدوار است بتواند با سران ایران برای حل اختلافات درخصوص بازرسی‌های آژانس که از نظر او در شرایط حساس و شکننده‌ای قرار دارد، گفت‌وگو کند: «من امیدوارم که بتوانم طی روزهای آینده به ایران بروم. ما در ماه سپتامبر توافق کردیم که من به ایران بازگردم. آن زمان گفت‌وگوهای فنی داشتیم اما واضح است که این، یک موضوع گسترده است که علاوه‌بر جنبه فنی دارای موضوعات عمیق سیاسی نیز هست که باید درباره آنها بحث و رایزنی کنیم تا به یک فهم مشترک برسیم». وی افزود: «همانطورکه می‌دانید یک دولت جدید در ایران روی کار آمده است. این دولت برآمده از گروهی است که دیدگاه‌های سرسختانه‌تری درخصوص برنامه هسته‌ای، همکاری با سازمان‌های بین‌المللی ازجمله آژانس هسته‌ای دارد. در نتیجه ما باید با یکدیگر هماهنگ شویم، همانطورکه در هر رابطه دیگری باید این اتفاق بیفتد اما من هنوز فرصت آن را نداشته‌ام؛ بنابراین به ایران بازمی‌گردم». رئیس دیده‌بان هسته‌ای سازمان ملل در ادامه تأکید کرده بود که به‌زودی به ایران سفر خواهد کرد. گروسی در پاسخ به اینکه در ایران با چه کسانی دیدار خواهد کرد، اظهار کرد: «این، به آنها بستگی دارد. البته دیدارهای ما در سطح بالای مقامات سیاسی خواهد بود، مانند وزیر امورخارجه». وی در پاسخ به این سؤال که آیا با رئیس‌جمهور ایران هم ملاقات خواهد داشت، گفت: البته اگر او لطف کند با من دیدار کند».
تأکیدات مکرر رئیس نهاد ناظر هسته‌ای سازمان ملل متحد به‌عنوان چهره‌ای که تا‌حدی در جایگاه «داوری» برجام نیز نشسته است، این سؤال را ایجاد می‌کند که چرا ایران از برآورده‌کردن این خواست عادی او سر باز می‌زند. اول آذر، ۲۲ نوامبر، نشست شورای حکام شروع می‌شود و تا پنجم آذر، ۲۶ نوامبر ادامه دارد. سه روز بعد از آن، یعنی هشتم آذر مصادف با ۲۹ نوامبر، ازسرگیری مذاکرات احیای برجام کلید می‌خورد. موضع مدیرکل آژانس در جلسه شورای حکام اهمیت بالایی دارد و هم به‌این‌واسطه و هم مستقیم، روی مذاکرات احیای برجام در وین نیز تأثیر خواهد داشت. در‌عین‌حال، ایران جدای از مسائلی که مربوط به وضعیت فعلی برجام است، هم از اعضای اولیه معاهده ان‌پی‌تی است و هم شرایط پادمانی آژانس را دنبال می‌کند. در زمینه برجام نیز کاهش تعهدات گام‌به‌گام ایران که در دولت پیشین پیگیری شد، بر مبنای متن صریح برجام بوده است.
از این‌رو به نظر نمی‌رسد دلیل چندانی برای خودداری ایران از تعامل با مدیرکل آژانس داشته باشد. برخلاف برخی از دیگر رژیم‌های منطقه مانند اسرائیل و عربستان سعودی، ایران درباره برنامه هسته‌ای خود همکاری بسیاری با آژانس داشته است. در چنین شرایطی دعوت از مدیرکل آژانس و دیدار وزیر خارجه یا حتی رئیس‌جمهور ایران با او نه اقدامی برخلاف مسیر ایران که تأکیدی بر رفتار فعلی ایران نسبت به آژانس خواهد بود که هزینه‌ای برای ایران نخواهد داشت اما می‌تواند با برقرارکردن خط ارتباطی که گروسی از قطع آن در دولت جدید گله‌مند است، در دو نشست پیش‌رو به کار ایران بیاید.
مسئله رابطه ایران با آژانس فقط فنی نیست و جنبه سیاسی مهمی دارد. سفر مدیرکل پیشین و مرحوم آژانس، یوکیا آمانو به ایران در زمان امضای توافق هسته‌ای نیز گواه این اهمیت سیاسی است. در شرایطی که ایران لااقل هنوز از برجام اعلام روی‌گردانی نکرده و همچنان برای ازسرگیری مذاکرات احیای این توافق اعلام آمادگی رسمی کرده است، چنین دیداری می‌تواند تأکید دوباره‌ای بر موضع همیشگی ایران باشد. از‌این‌رو این انتظار به نظر نابجا نیست که در فاصله باقی‌مانده تا جلسه شورای حکام و مذاکرات احیای برجام، ایران از فرصت استفاده کند و با دعوت گروسی به تهران، از ایجاد بهانه‌ای تازه علیه ایران در این دو نشست جلوگیری کند.
منبع : شرق
