رصد خبر | وزیر راه و شهرسازی، فرزانه صادق، در حاشیه نشست کمیسیون برنامه و بودجه که در شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل برگزار شد، اعلام کرد که مشکلات کامیون‌داران ایرانی در مرز ترکیه از سوی دولت، وزارت امور خارجه و سایر نهادهای مرتبط در حال بررسی است.
وی تأکید کرد که به‌زودی نتایج این پیگیری‌ها اطلاع‌رسانی خواهد شد و تلاش‌ها بر این است که مشکل به‌صورت ریشه‌ای حل شود.
لغو معافیت مالیاتی سوخت توسط ترکیه
ماجرای مشکلات کامیون‌داران ایرانی در مرز ترکیه از ۷ دی‌ماه آغاز شد؛ زمانی که دولت ترکیه به دستور رجب طیب اردوغان، قانون جدیدی را ابلاغ کرد. بر اساس این قانون، معافیت مالیاتی سوخت کامیون‌های ایرانی هنگام ورود به ترکیه لغو شد و مالیات جدیدی معادل ۱۵۵ درصد از نرخ پایه برای سوخت موجود در باک کامیون‌ها وضع گردید.
پیش‌تر، کامیون‌های ایرانی هنگام ورود به ترکیه از پرداخت مالیات سوخت برای بخشی از گازوئیل موجود در باک خود معاف بودند. اما اکنون، مالیات هر لیتر سوخت برای این کامیون‌ها به ۲۷ لیر افزایش یافته است. با افزایش قیمت سوخت در ترکیه، این رقم حتی ممکن است بیشتر شود.
دلایل تصمیم ترکیه
مقامات ترکیه اعلام کرده‌اند که این قانون بر اساس اصل “عمل متقابل” وضع شده است. آن‌ها مدعی هستند که ایران نیز سیاست مشابهی در قبال کامیون‌های ترکیه‌ای اجرا می‌کند؛ به این صورت که بدون توجه به پر بودن باک، از آن‌ها مالیات سوخت اخذ می‌شود. با این حال، این قانون تنها شامل کامیون‌ها شده و اتوبوس‌ها را در بر نمی‌گیرد.
پیامدها برای رانندگان ایرانی
اجرای این قانون، هزینه‌های سنگینی به رانندگان ایرانی تحمیل کرده است. به گفته رانندگان، برای هر کامیون، هزینه تردد به ترکیه حدود ۶۰ تا ۷۰ میلیون تومان افزایش یافته و این مبلغ در رفت‌وبرگشت ممکن است به بیش از ۱۰۰ میلیون تومان برسد.
به دلیل این هزینه‌های سنگین، صدها کامیون ایرانی در مرزهای سرو، بازرگان و پلدشت متوقف شده‌اند. بسیاری از رانندگان کامیون‌ها را در مرز رها کرده و به خانه‌های خود بازگشته‌اند و منتظر نتایج مذاکرات میان مقامات دو کشور هستند.
گزارش میدانی از مرزها
بازدید خبرنگاران از مرز سرو ارومیه نشان می‌دهد که پارکینگ‌های مرزی مملو از کامیون‌های متوقف‌شده است. رانندگان از وضعیت بلاتکلیفی شکایت دارند و به دلیل نبود راه‌حل قطعی، تردد در مسیر ترکیه را متوقف کرده‌اند. شرایط مشابهی نیز در مرزهای بازرگان و پلدشت گزارش شده است.
دیدگاه فعالان حوزه حمل‌ونقل
رضا قاسمی، فعال حوزه حمل‌ونقل بین‌المللی، معتقد است که سیاست “باک پر” ایران، یکی از دلایل اصلی اعتراض ترکیه است. وی پیشنهاد داد که معافیت مالیاتی برای کامیون‌ها در دو طرف مرز به‌صورت متقابل برقرار شود و همچنین تدابیر لازم برای جلوگیری از قاچاق سوخت توسط ناوگان ترکیه اتخاذ گردد.
او همچنین بر اهمیت همراهی مقامات بلندپایه و بخش خصوصی برای حل این مشکل تأکید کرد و خواستار برگزاری جلسات کارشناسی میان دو کشور برای جلوگیری از تکرار چنین مشکلاتی شد.
امید به حل مشکل
بر اساس گزارش‌ها، مذاکرات میان ایران و ترکیه قرار است در تاریخ ۱۷ دی‌ماه (۶ ژانویه) برگزار شود. این مذاکرات با هدف یافتن راه‌حلی پایدار برای مشکل مالیات سوخت و رفع بلاتکلیفی کامیون‌داران صورت خواهد گرفت.
راه حل چیست؟
این بحران نشان می‌دهد که تصمیمات یک‌جانبه می‌توانند تأثیرات گسترده‌ای بر روابط اقتصادی و ترانزیتی کشورها بگذارند. همکاری و تعامل نزدیک میان ایران و ترکیه می‌تواند این بحران را به فرصتی برای تقویت روابط دو کشور تبدیل کند. انتظار می‌رود با برگزاری جلسات و اعمال تدابیر کارشناسی، این مشکل به‌زودی حل شود و خسارت‌های وارد شده به رانندگان و بخش ترانزیت بین‌المللی ایران کاهش یابد.
کارشناسان و تحلیلگران برای برون‌رفت از این بحران پیشنهاد « بازگشت به قوانین معافیت مالیاتی سوخت برای کامیون‌ها در دو طرف مرز» ، « نظارت و جلوگیری از قاچاق سوخت در مرزها» و، « تشکیل کارگروهی مشترک میان دو کشور برای رفع اختلافات مرزی و حل مشکلات ترانزیتی» را توصیه می‌کنند.
